Lagi ka bang ninenerbyos o biglang kinakabahan nang walang dahilan? Paano mo malalaman kung kailangan mo na ng tulong mula sa isang doktor? Susubukan nating sagutin ang iyong mga katanungan.
Normal sa tao ang makaranas ng nerbyos. Halimbawa, kung ikaw ay nasa isang delikado o stressful na sitwasyon, maaaring makaramdam ka ng nerbyos o pagkabalisa. Masasabi rin na nakatutulong ang makaranas ng anxiety o nerbyos dahil nagbibigay ito sa iyo ng dagdag na energy at focus upang malutas ang isang problema.
Gayunpaman, ang sobrang pagkakaroon naman ng nerbyos ay hindi na normal, at maaaring makasama sa kalusugan.
Maaaring maging disorder ang anxiety kapag1:
Matindi ang iyong nararamdamang takot kahit sa mga simpleng bagay o pang-araw-araw na sitwasyon na hindi naman stressful o mapanganib Nakakaapekto na ito sa relasyon mo sa ibang tao, sa performance mo sa trabaho, o sa iyong mga pang-araw-araw na gawain
Maraming posibleng dahilan kung bakit nagkakaroon ang isang tao ng anxiety disorder. Posibleng nakaranas ka ng trauma noong bata ka pa, na maaaring nagdudulot sa iyong anxiety ngayon. Ang labis na stress dahil sa mga problema sa trabaho, pamilya, kalusugan, at iba pa ay maaari ring maging sanhi. May posibilidad din na namamana ang pagka-nerbyos sa pamilya.
Mga Sintomas ng Anxiety Disorder
Ang nerbyos na dulot ng anxiety disorder ay ang pinagsamang matinding pag-aalala, at ang physical tension na dulot nito.
Ilan sa mga physical symptoms na maaari mong maranasan ay2:
- Mabilis na tibok ng puso
- Labis na pagpapawis
- Panginginig
- Hirap mag-concentrate
- Hirap makatulog
Maaaring makaranas din ng tinatawag na panic attacks ang mga taong may anxiety. Ang panic attack ay matinding pagkabalisa o takot kahit walang panganib. Biglaan itong nagsisimula at maaaring tumagal ng ilang minuto hanggang isang oras bago mawala9.
Tandaan na mahalaga ang pagkonsulta sa doktor tulad ng psychiatrist dahil sila lamang ang makakapagsabi kung ang mga sintomas na iyong nararanasan ay epekto ng pagkakaroon ng anxiety disorder.
Mabisang treatment sa nerbyos
Iba’t-iba ang mabisang treatment o gamot sa nerbyos. Heto ang ilan sa mga pwedeng magawa para sa kondisyong ito:
Talk therapy
Ang layunin ng talk therapy o psychotherapy ay matutulungan ang isang pasyente na kilalanin at i-manage ang kanyang pag-iisip, damdamin, o pag-uugali na unhealthy o nakakasama3.
Kabilang sa mga approach sa therapy ang:
Cognitive Behavioral Therapy (CBT). Tinutulungan ng CBT ang mga pasyente na matukoy ang mga problemadong pag-iisip o asal.
Exposure therapy. Ang exposure therapy naman ay tungkol sa pagharap sa iyong mga takot o triggers sa isang ligtas na kapaligiran kasama ang therapist, upang mas maging madali itong harapin sa totoong buhay.
Medication
Mabibili lamang ang mga gamot sa anxiety kung mayroong reseta galing sa iyong psychiatrist. Kadalasang ni-rerekomenda ang SSRIs (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors) na ginagamit bilang pampakalma na gamot at antidepressant4.
Ilang karaniwang SSRI ang mga sumusunod:
Sundin ang payo ng iyong doktor kung kailan iinumin ang mga ito, at huwag titigil sa pag-inom nang walang payo mula sa kanila.
Gamot sa Nerbyos: Home Remedies
Narito ang ilang bagay na makakatulong para makontrol ang mga sintomas ng anxiety5:
- Regular na ehersisyo. Nakakatulong ito para mapabuti ang mood sa pamamagitan ng paglalabas ng mga endorphins o ang “happiness hormone,” at stress relief8.
- Alamin ang iyong mga trigger. Ang mga trigger ay mga bagay, tao, o sitwasyon na nagpapalala ng iyong anxiety. Nakakatulong ang regular na pagsusulat sa journal para matukoy ang iyong mga trigger tuwing ikaw ay nagkaka-episode ng nerbyos.
- Iwasan ang paninigarilyo, droga, at alak. Maaaring makaapekto ang mga ito sa balanse ng kemikal sa utak at maaaring magpalala ng anxiety.
- Stress management techniques. Nakakatulong ang mga mindfulness practice tulad ng meditation sa pag-regulate ng emosyon at pagpapakalma ng isip, na nakababawas sa depresyon at burnout.
- Pag-inom ng tsaa. Ilang mga ingredients na ginagamit sa tsaa, tulad ng passion flower, valerian, chamomile, at lavender ay maaaring makatulong kung ikaw ay may sintomas ng anxiety. Ngunit kailangan pa ng mas maraming medical studies para masiguro ito6.
- Omega-3 sa iyong diet. Maaaring makatulong ang omega-3 fatty acids sa pagbawas ng anxiety7. Makukuha ito sa mga malangis na isda tulad ng sardinas, salmon, at anchovies.
Tandaan na ang anxiety ay isang problema na nararanasan ng marami sa kahit anong edad. Bagama’t mayroong mga paraan para matulungan ang sarili, hindi dapat mag-atubiling kumonsulta sa doktor kung kinakailangan. Ang mga propesyonal ang makatutulong upang matukoy kung ano ang dahilan ng anxiety at makapagbigay ng tamang gabay at lunas.
Your doctor will always be in the best position to give the appropriate medical advice for your condition. For suspected undesirable drug reaction, seek medical attention immediately and report to the FDA at www.fda.gov and UNILAB Inc. at 8-UNILAB-1 or productsafety@unilab.com.ph. Always buy your medicine from your trusted drugstores and retailers.
Sources:
1. MedlinePlus, Anxiety. https://medlineplus.gov/anxiety.html#:~:text=Anxiety%20is%20a%20feeling%20of,before%20making%20an%20important%20decision. Accessed 11 April 2025
2. Mayo Clinic, Anxiety Disorders. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/anxiety/symptoms-causes/syc-20350961 Accessed 11 April 2025
3. Cleveland Clinic, Anxiety Disorders. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9536-anxiety-disorders. Accessed 11 April 2025
4. Anxiety & Depression Association of America. SSRIs and Benzodiazepines for General Anxiety Disorders (GAD). https://adaa.org/learn-from-us/from-the-experts/blog-posts/consumer/ssris-and-benzodiazepines-general-anxiety Accessed 11 April 2025
5. Mayo Clinic. 11 Tips for Coping With An Anxiety Disorder. https://www.mayoclinichealthsystem.org/hometown-health/speaking-of-health/11-tips-for-coping-with-an-anxiety-disorder Accessed 11 April 2025
6. Mayo Clinic. Generalized Anxiety Disorder. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/generalized-anxiety-disorder/expert-answers/herbal-treatment-for-anxiety/faq-20057945. Accessed 11 April 2025
7. Association of Use of Omega-3 Polyunsaturated Fatty Acids With Changes in Severity of Anxiety Symptoms, JAMA Network. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6324500/ Accessed 11 April 2025
8. Depression and anxiety: Exercise eases symptoms. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/depression/in-depth/depression-and-exercise/art-20046495 Accessed 28 May 2025
9. Panic attacks and panic disorder. Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/4451-panic-attack-panic-disorder Accessed 28 May 2025.
